Schurft – wat is het en hoe kom je er vanaf?

Wat is schurft?

Schurft is in het kort een huidinfectie die optreedt omdat de huid is besmet met de menselijke schurftmijt. De aandoening wordt ook wel scabies genoemd, maar in het Nederlands kennen we het als schurft. Het is een ziekte die steeds meer en vaker voorkomt onder de bevolking.

Als je schurft hebt, heb je dus een infectie met een mijt die klein is en een geelbruine kleur heeft. De mijt is een kleine parasiet met vier paar poten – en hij leeft net onder het huidoppervlak. De vrouwtjesmijt heeft een lengte van 0,3-0,4 mm en is groter dan de mannetjesmijt. Wanneer de vrouwtjesmijt zwanger is, beweegt ze zich in de bovenste laag van de huid, waar ze gangen graaft. Hier legt ze haar eitjes en sterft kort daarop.

Zodra het vrouwtje haar eitjes heeft gelegd komen deze na ongeveer drie weken uit. Daarna kan een nieuwe groep schurftmijten nieuwe gangen graven en zich vermenigvuldigen. Het is vaak pas na twee à drie weken nadat je bent besmet dat je de schurft ontdekt, omdat je vreselijke jeuk hebt. De schurftgangen kun je vaak zien als je goed kijkt. De gangen kunnen tot 10 mm lang worden en zijn dun en krom en hebben een grijs-witte kleur. Aan het einde van de gang is de mijt te zien als een zwarte stip.

Velen vrezen deze huidaandoening, maar ook al is het vervelend en onaangenaam dat er microscopische mijten onder je huid kruipen, het is een onschuldige ziekte die echter wel behandeling vereist om er vanaf te komen.

Waarom krijg je schurft?

Je krijgt schurft wanneer je besmet wordt met de schurftmijt die de medische naam Sarcoptes scabei var hominis heeft. Je krijgt de besmetting van iemand anders die de huidaandoening heeft.

Hoe krijg je schurft?

Schurft is een zeer besmettelijke huidziekte die zich binnen korte tijd snel kan verspreiden als hij niet wordt gestopt. Daarom is het belangrijk om een behandeling te ondergaan, zodat de infectie zich niet verder verspreidt. Maar hoe krijg je schurft?

De kleine schurftmijt wordt overgedragen door nauw contact van persoon tot persoon. Daarom is het vaak in instellingen waar kinderen nauw fysiek contact met elkaar hebben, en in scholen waar jongeren zich samen in een kleine ruimte bevinden. Schurftmijten leven bij voorkeur tussen de vingers, op de polsen, in de oksels, rond de navel en op de geslachtsdelen. Daarom kun je worden besmet via een handdruk – en in het bijzonder door seksueel contact met een besmet persoon. De besmetting ontstaat dus door nauw lichamelijk contact, en iedereen kan daarom schurft krijgen.

Hoewel het vaak door direct lichamelijk contact met een besmet persoon gebeurt, kun je in sommige gevallen ook besmet raken door middel van beddengoed en ander textiel. Maar dat is zeer zeldzaam. Vaak overleven schurftmijten maximaal 3-4 dagen in textiel. Maar je kunt dus de pech hebben om besmet te raken door middel van textiel als je het op je lichaam krijgt, kort nadat het in contact met een drager van schurft is geweest.

Bij ouderen en mensen met een verzwakt afweersysteem kan schurft zich ontwikkelen tot de zogeheten korstschurft. Dat is niet een ander type schurftmijt dat in de huidlagen graaft, maar een besmetting waarbij de schurftmijt zich in grote aantallen in de huid vermenigvuldigt die daardoor korstig of schilferig wordt. Dat betekent ook dat mensen met korstschurft besmettelijker zijn dan degenen met "gewone" schurft.

Schurftsymptomen – waar moet je op letten?

Er zijn een aantal duidelijke symptomen en tekenen dat je bent besmet met schurft. De symptomen komen vaak aan het licht als:

• Jeuk die intens en zeer storend is. De oorzaak van de jeuk is dat je afweersysteem sterk reageert op de mijten zelf, maar ook op de eitjes en uitwerpselen van de mijt. De jeuk begint meestal twee tot drie weken nadat je bent besmet. Als je al eerder schurft hebt gehad, kunnen de symptomen al na een paar dagen verschijnen.
• Huiduitslag, die verschijnt als rode, op eczeem lijkende vlekken op de huid. Velen zullen ook krassen en zweertjes op de huid krijgen, omdat de jeukende huiduitslag zo vervelend is dat je je huid kapot krabt.
• Bultjes verschijnen vaak samen met de jeuk en huiduitslag. Ze verschijnen als kleine rode bultjes – met name op de armen en het lichaam.

De kleine schurftmijt gedijt het best in een warme omgeving, en dus is de jeuk vaak het ergst als je onder een warm dekbed ligt. Dat wekt de mijten, die dan in het rond bewegen en een intense jeuk veroorzaken. Gedurende de dag is de jeuk vaak draaglijker.

Hier vind je schurft meestal

De getroffen gebieden bevinden zich meestal op en rond de vingers, polsen, navel en geslachtsdelen. Het jeukt het meest op de plaatsen waar de schurftmijt zit, maar de jeuk kan zich naar het hele lichaam verspreiden.

Er kunnen echter verschillen zijn in de manier waarop schurft de verschillende leeftijdsgroepen aantast:

• Kinderen - bij kinderen is het vaak het gezicht, de hoofdhuid, voetzolen en handpalmen die worden besmet met de schurftmijt. Vooral bij kinderen onder de twee jaar is de schurftmijt onder de voetzolen te zien als bochtige gangen die zichtbaar zijn onder een vergrootglas.
• Volwassenen - bij volwassenen zijn het typisch de warme gebieden tussen de vingers, rond de pols, in de oksels en rond de geslachtsdelen waar de schurftmijt zich vestigt. Vooral op de geslachtsdelen toont de ziekte zich als kleine, harde rode bultjes op de huid.
• Ouderen – bij ouderen zie je schurft vaak als een diffuse huiduitslag. Het is ook in deze leeftijdsgroep dat korstschurft, voorheen Noorse schurft genaamd, vaak voorkomt. Dat is vaak te wijten aan een verzwakt afweersysteem. Wanneer een oudere besmet is met gewone schurft, kan dit zich ontwikkelen tot korstschurft, die te zien is als een schilferige, korstige huid waarin veel schurftmijten voorkomen. Het gaat echter zelden gepaard met dezelfde vervelende jeuk.

Omdat schurft optreedt met symptomen zoals jeuk en rode uitslag, kan het vaak worden verward met andere huidaandoeningen zoals eczeem en allergieën.

Behandeling van schurft – zo kom je van de mijt af

Hoewel schurft geen gevaarlijke huidziekte is, is het zeer onaangenaam en storend voor de patiënt. Daarnaast is de huidaandoening zeer besmettelijk, en het is daarom belangrijk dat je zo snel mogelijk wordt behandeld als je vermoedt dat je schurft hebt.

Zo werkt de behandeling

De behandeling van schurft is uiteraard belangrijk om een kettingreactie van besmettingen te stoppen. Als je dus vermoedt dat je huiduitslag veroorzaakt wordt door schurft, maar je weet het niet helemaal zeker, is het van essentieel belang dat je contact opneemt met de huisarts. Dan kan de behandeling zo snel mogelijk op gang komen. De huisarts onderzoekt de huid grondig om de juiste diagnose te stellen.

Met de microscoop onderzoekt de huisarts de huid om ofwel een levende schurftmijt te identificeren, of een gang van een mijt aan te tonen, wat ook een teken is dat er schurft aanwezig is onder de huid. Vervolgens wordt er een behandeling opgestart in de vorm van crème. Korstschurft vereist vaak verder onderzoek door een dermatoloog, vaak in aanvulling op de behandeling met pillen om van de mijt af te komen.

Zelf behandelen met crème

De behandeling van schurft kun je zelf thuis uitvoeren. Middelen tegen schurft zijn namelijk vrij verkrijgbaar bij de apotheek. Hier haal je een crème die je op je hele lichaam kunt smeren, van je kaak helemaal tot aan je tenen – en dus niet alleen op de besmette stukken, waar de schurftmijten zitten. Heeft een kind van onder de drie jaar deze huidaandoening, dan moeten ook de hoofdhuid en het gezicht met crème worden ingesmeerd – met uitzondering van de gebieden rond de ogen en mond.

Het middel moet worden aangebracht voor het slapengaan en de volgende ochtend na 8-12 uur weer worden afgespoeld. Wanneer de 8 tot 12 uur zijn verstreken, word je als niet meer besmettelijk beschouwd, en daarom is er geen reden om niet naar je werk of de kinderopvang te gaan of anderszins actief te zijn. Het is ook belangrijk om schone kleren aan te doen en het beddengoed te verschonen. Alle kleding en textiel die in direct contact met de huid zijn geweest, moeten worden gewassen op minstens 60 graden om er zeker van te zijn dat je de mijten doodt. Is het niet mogelijk om je kleding bij zulke hoge temperaturen te wassen, doe het dan in een gesloten zak en bewaar het bij 25 graden gedurende ten minste drie dagen. Tegelijkertijd moet iedereen in het huishouden ook worden behandeld met de crème.

Effectief middel tegen schurft

Vooral van crèmes met een hoog gehalte aan Tea Tree Olie is bewezen dat ze effectief zijn tegen schurft. Studies tonen aan dat het gebruik van Tea Tree Olie in vergelijking met andere standaardbehandelingen sneller en efficiënter is. In een aantal gevallen is gebleken dat de klassieke schurftbehandeling niet voldoende helpt. Een aantal mensen is resistent voor de behandeling, en is er evenmin in geslaagd om de huidontsteking als gevolg van de infectie te reduceren.

In die gevallen heeft Tea Tree Olie goede en snelle resultaten getoond, terwijl de voedende en genezende eigenschappen van de olie de irritatie en ontsteking van de huid verminderen. Daarom is er nog steeds hulp beschikbaar als de klassieke behandeling van schurft niet voldoende tegen de aandoening helpt.

Alternatieve behandeling van schurft

Er zijn ook alternatieve methoden om schurft te verhelpen. Het bestrijden van schurft met zwavel werd tientallen jaren gebruikt als alternatieve behandeling om de schurftmijt te doden. Je kunt zowel crème, zalf als zeep krijgen die zwavel bevat.

Het is niet giftig of gevaarlijk om zwavel als behandeling te gebruiken, maar de concentratie van zwavel in de samenstelling kan de huid wel uitdrogen. Daarom is het een goed idee om de huid tussen de behandelingen door goed te hydrateren.

Er zijn dus verschillende manieren om schurft te behandelen. Maar het is belangrijk om op te merken dat zelfs als de behandeling succesvol is geweest, de symptomen niet meteen zullen verdwijnen. De jeuk blijft voor de overgrote meerderheid tot maximaal vier weken na de behandeling aanhouden. Hoewel de schurftmijten dood zijn, zitten ze nog steeds in de huid – en het is pas wanneer de huid natuurlijk wordt afgestoten dat ze verdwijnen. Aangezien het afweersysteem reageert op de schurftmijten, zelfs als ze dood zijn, verdwijnt de jeuk pas wanneer de mijten uit de huid zijn verdwenen.

Het voorkomen van schurft

Schurft kan iedereen treffen. Daarom kun je de pech hebben om te worden besmet met schurft als je nauw contact hebt met iemand die besmet is. Het is uiteraard niet mogelijk om alle fysieke contact met andere mensen te vermijden, en daarom kan het ook moeilijk zijn om besmetting met schurft te voorkomen.

De belangrijkste manier om het te voorkomen is dat je snel reageert als je vermoedt dat jij of je kind besmet is met schurft. Het kan zich binnen korte tijd verspreiden, en daarom is de besmetting het best te doorbreken als je medisch advies inwint of snel wordt behandeld. Als blijkt dat je besmet bent, is het belangrijk om de behandeling nauwlettend te volgen en ervoor te zorgen dat iedereen in je huishouden en de naaste familie ook wordt behandeld om zo de besmetting te doorbreken.

Vind meer informatie:

- RIVM.nl - Scabiës

- KennisInZicht.nl - Hoe krijg je schurft - en hoe kom je er weer vanaf?

[pakket-bij-jeukend-gevoel]